Afrikako ahotsak eta Erdialdeko Europako paisaia ezagunagoak

EIZIEko lehendakari Itziar Diez de Ultzurrunek atzo Donostian egin zen Literatura Unibertsala bildumako bi libururen aurkezpenean esan zuenez, 1990 urtean abiatu zen ekimena –EIZIErekin batera, Eusko Jaurlaritza eta Erein eta Igela argitaletxeak dira eragile nagusiak– «merkatutik libre bizi denez, kapritxoak itzul ditzakegu, eta oraingoan bi gutizia ekarri dizkigute».

Bizkarrean 176 eta 177 zenbakiak daramatzaten bi gutizia horiek dira Ngũgĩ wa Thiong'o-ren (Kenia, 1938) 'Gerra garaiko ametsak' eta Ingeborg Bachmann austriarraren (Klagenfurten, 1926-Erroma, 1973) 'Aldibereko'.

Ingelesez, 'Dreams in a Time of War' izenburuarekin 2010 urtean argitaratu zen wa Thiong'o-ren liburua Olatz Prat Aizpuruk euskaratu du. 1984an jaiotako azpeitiarrak hauxe du aurreneko literatur itzulpena. Ohi denez, idazle afrikar ospetsuenetakoa izan arren euskarara ekarri gabe zegoen eta askorentzat ia ezezaguna den idazlearengana eta haren lanetara hurbiltzeko oso lagungarria den hitzaurrea ere berak idatzi du.

Aurkezpenean azaldu zuenez, Ngũgĩ wa Thiong'o-ren lan oparorako sarbide egokia da 'Gerra garaiko ametsak'. Berez, kikuyu herriko familia batean bizi den mutiko baten oroitzapenak biltzen ditu «dokumental bat balitz bezala». Haur horrek ikusiko du nola doakion aldatzen ingurua kolonialismo britainiarraren eraginez. Nerabe baten begietatik kontatzen ditu aldaketa horiek guztiak, baina presentzia handia dute liburuan egilearen jardun intelektual eta politikoaren funtsean aurki daitezkeen kezkak: hizkuntzak, hezkuntza sistema, inperialismoa... Inazio Mujika Iraola editoreak nabarmendu zuenez, liburu honi eskertu behar zaio, besteak beste, bilduman oraindik urriak diren Afrikako ahotsak ekarri izana.

Paisaia askoz ezagunagoak dira Erdialdeko Europakoak. Behin baino gehiagotan ekarri ditu handik liburu mamitsuak Idoia Santamaria Urkaregik (Donostia, 1962). Batik bat poeta gisa ezaguna den Ingeborg Bachmann prosalari dator 'Aldibereko' honetan ('Simultan' 1972an Berlinen argitaratutako jatorrizkoan).

Elkarren artean oso desberdinak diren bost emakume protagonista dituzten bost ipuin jasotzen ditu izenburua aurrenekotik hartzen duen bildumak. «Erradikalenetik», alegia. Kasu honetan ere, ia ezinbestekoa da Santamariaren hitzaurrea Bachmannengana iristeko eta hil baino hilabete batzuk lehenago argitaratu zioten liburua kokatzeko. Ez da irakurketa arinekoa, eta hainbat bidaideren laguntzarekin burutu duen itzulpena ere ez da lan erraza izan, baina eskatzen duen ahaleginaren neurrikoa du saria.