Arrastoa utzi duten hiru itzulpen itxura berrituarekin plazaratu ditu Igelak

1988an hiru tolosarrei -Xabier Olarra, Joseba Urteaga eta Jose Manuel Gonzalezi- argitaletxe bat sortzea bururatu zitzaienetik, eta asmo hori Iruñean, Igela izenarekin, gauzatu zutenetik, urte asko joan dira, liburu asko etorri dira eta makina bat gauza gertatu dira baina, funtsean, betikoa izaten jarraitzen du mundu osoko literatura euskarara ekartzeko sortu zen argitaletxeak. 1989ko abenduan argitaratutako lehen liburuekin abiatu ziren bi sailek -Sail Beltza eta Enigma- etenik gabe jarraitzen dute aurrera, eta beste horrenbeste esan daiteke 1990. urtean jaio zen Literatura sailaz.

Hiru hamarkadaren buruan, jarraitutasun giroan betiere, belaunaldi-txandakatze halako bat izan zen iaz Igelan, Lander Majuelo hasi baitzen editore. Hala, berak aurkeztu zituen iazko abenduaren azken asteetan Igelak argitaratu zituen hiru liburuak: Alessandro Bariccoren 'Odolik gabe', Fernando Rey itzultzaileak euskaratua; Aleksandra Kollontai-ren 'Erle langileen amodioak', Literatura Unibertsala egitasmoaren baitan Aroa Huartek itzulia eta, urtea amaitzear zela, Fernando Reyk itzuli eta Adur Larreak ilustratutako Arthur Conan Doyleren 'Sherlock Holmesen abenturak'.

Martxoaren 3anbeste hiru liburu aurkeztu dituzte (hilaren 10ean egingo dute aurkezpena Iruñean), diseinuaren aldetik etorriko diren aldaketen iragarletzat jo daitezkeen hiru berrargitalpen. Aurretik Literatura sailean argitaratutako liburuak dira hiruak, arrastoa utzi dutenak denak: Alessando Baricco-ren 'Zeta'; Alaa Al Aswani-ren 'Jakobian eraikina' eta Natalia Ginzburg-en 'Familiako lexikoa' ('Gure etxeko gauzak' izenburuarekin argitaratu zen aurrenekoz).

Baricco-rena 2001ean argitatu zen lehen aldiz, Koldo Biguriren itzulpenarekin. Italieraz zein itzulia izan den gainerako hizkuntzetan bezala, arrakasta handia izan du euskaraz milioika irakurle erakarri dituen eleberri laburrak. Al Aswani-rena, berriz, 2011ean heldu zen euskara, arabieratik zuzenean, Arantzazu Royo eta Xabier Olarraren eskutik. Garai hartan, Egiptoren ispilutzat har daitekeen Kairoko eraikin batean gertatzen zirenak oso lagungarriak izan ziren udaberri zapuztu haren funtsean zeuden ondoez eta injustiziak ulertzeko; gaur egun Al Aswani erbestean bizitzera behartuta egoteak ere asko esaten du idazlearen jaioterriko egoeraz.

Bi horien artean, 2004an, Natalia Ginzburg-en 'Gure etxeko kontuak' argitaratu zuten, Fernando Reyren itzulpenarekin. Ordurako bazeuden -eta badaude- idazle italiar handiaren beste bi lan Igelan, 'Arratseko ahotsak' eta 'Hirira doan bideak', Pello Lizarraldek euskaratuak biak. Berrargitaratu diren hiru eleberriak arretaz berrirakurri eta orraztu badira ere, ia bere horretan argitaratu dira 'Zeta' eta 'Jakobian eraikina'. Ginzburg-enari, berriz, «800 aldaketa baino gehiago egin zaizkio, izenburutik hasita. Hori da lan gehien eskatu duen liburua». Bigarren bizialdi honetan, alegia, 1963an 'Lessico famigliare' izenburuarekin argitaratu zen eleberri autobiografikoa 'Familiaren lexikoa' bilakatuta dator, azken batean Ginzburg-en familia judu eta antifaxistak «zituen hitz eta esamoldeak» zirelako «bizitakoari kolorea ematen ziotenak».

Berrargitalpenok aurkezterakoan, editoreak ez ditu ondoan izan itzultzaileak, bi ilustratzaile baizik: 'Jakobian eraikina'-ren azalaren ardura izan zuen Oier Zuñiga eta Gizburg-en liburuarena egin duen Miren Asiain, iruindarrak biak. 'Zeta'-ren azal delikatua sortu duen Danel Agirre ez da aurkezpenera gerturatu, Alemanian bizi baita.

Hain zuzen ere, urtetan eta urtetan diseinu berari eutsi dion Literatura sailera irudiaren aldetik etorri da berrikuntzarik handiena. Itxura aldaketak bilduma gaztetu egin duela ere esan daiteke. Baina, batez ere, argazkiak zeharo baztertuta alderdi grafikoak duen garrantziaren aldeko apustu nabarmena da, liburu baten azala estalki soila baino gehiago dela berresten duena. Lander Majuelok azaldu duenez, bi baldintza jarri zizkieten ilustratzaileei: azalaren atal guztiak hartu behar zituzten kontuan, eta horiei batasuna eman ilustrazioaren bidez, eta bi koloreren erabilerara mugatu.

Horixe egin dute ilustratzaileek. Eraikinaren ideiari eutsi dio Oier Zuñigak, baina ez horren barrualdean murgiltzeko asmoarekin, kanpora berrira jarri baitu, eta bere inguruan integratu, eraikin berezia bada ere ez baita errealitate isolatua. Miren Asianek, berriz, alderantzizko bidea egin du, eta «espia moduan» sartu da Ginzburg-en etxean, «egongelan, aitaren bulegoan...».

Editoreak adierazi duenez, hiru liburu hauei bezala, etorriko diren beste batzuei «bigarren bizitza» emateari eutsiko diote hurrengo hilabeteetan, baina «interes nagusia» izango da, orain arte bezala, titulu berriak ekartzea, euskara elikatzen eta irakurleei proposamen erakargarriak egiten jarraitzea. Sail gehiago berrituko dituzte irudiaren aldetik, eta sail berriren bat ere sortuko da, editoreak aurreratu duenaren arabera.