Lehen mailako thrillera, orain euskaraz ere

Suspensea, tentsio dosifikatua, pertsonaia interesgarriak, argumentu indartsua eta estilo arina. Osagai horiekin lortu zuen Alex Michaelides-en 'The Silent Patient' (2019) thriller psikologikoak «arrakasta handia» -besteak beste 40 hizkuntzatara itzuli da eta 6,5 milioi baino ale gehiago saldu ditu- eta orain Fernando Reyk itzuli du Ereinentzat 'Paziente isila' izenburupean. Uxue Razquinek azaldu duenez «bide berri bat probatzeko» modua da. «Best sellerrak euskaraz izan nahi ditugu gure hizkuntzan aukera eskaintzeko», kontatu du Razquinek. Osatutako zerrendan lehena zen 'Paziente isila' «oso nobela erakargarria eta misteriotsua» delako. Generoa, thriller psikologikoa, eta argumentuaren indarra, «irakurlea harrapatzeko» gaitasuna, izan ziren erabakirako beste arrazoiak.

Sinopsiak aurreratzen duenez arrakasta handiko margolari batek –Alicia Berenson– bere senarrari bost tiro jo, eta mutu dago harrezkeroztik. Eta hitz bakar bat ere esan nahi ez izate horrek misterio handia bihurtu du etxeko tragedia bat besterik ez zena. Horrek Theo Faber terapeuta «kasuarekin tematuko» du eta argitzeko gogoa piztu. Egungo Londresen dago kokatua.

Aldiz, Razquinek esan duenez hori baino gehiago da eleberria. «Idazleak informazioaren dosifikazioa oso ongi egiten du, oso ondo eraikitakoa da, nobela hauetan ezinbestekoa. Jakin du oso ongi noiz kontatu eta batez ere zer bai eta zer ez. Isiltasunak oso garrantzitsuak dira, mutu geratzen delako». Hori lortzeko «efektuak» erabiltzen ditu, tartean «plot twist» handi bat. Aurreratu duenez, irakurleak «orriak pasatzeko» bulkada eta grina izango du eta amaieran «gogoangarria» dela konturatuko da.

Bat azaldu da Rey. Kapitulu laburrak baliatuta «suspentsea» pizten baitu eta, gainera, leiho berriak ireki. «Niri behintzat hala egin dit». Besteak beste: isiltasunaren indarra eta nola batzuetan biktimaren eta sufrimenduaren «adierazpide indartsuena» den; haurtzaroaren garrantzia eta «afektu premiak» nola eragiten duen; osasun eta gaixotasun mentalaren arteko «muga lausoa» eta gertakari batek «nola eraman gaitzaketen sano egotetik pertsona hautsi izatera»; edota zentro psikiatriko eta terapien «nolakotasuna eta etika».

Egitura aldetik bi plano daudela azaldu dute, batetik narratzailearen ahotsa, Faber terapeutarena; eta, bestetik, tarteka irakur daitekeen Aliciaren barne egunkaria. Bietan dauden elkarrizketa eta deskripzioei «egiazkotasuna» dariela azpimarratu du itzultzaileak, «oso sinesgarriak» direla eta irakurlea horrek, zein gertatzen dena «ikertu eta asmatu nahiak aktibo» jartzen duela.

Ezaugarri horiekin itzulpena «gustura» egin duela xehatu du eta espero duela irakurleak «emaitzan» nabaritzea. Atalak laburrak baditu ere, liburu bezala «luzexka» izatea «erronka» izan dela kontatu du eta «erronka betikoa» izan dela, «tonuarekin asmatzea, euskara egokian ematea» eta, funtsean, «irakurleak bere buruari ez diezaion galdetu itzulpena den ala ez». Bide horretan Xabier Olarrarengandik jasotako laguntza eskertu dio, batik bat zenbait kontzeptu euskaraz nola esan asmatzeko.

Azkenik, Rey pozik azaldu da euskaraz dagoelako orain, nahiz eta «zertxobait berandu» datorrenaren pena ere erakutsi duen. «Itzulpen sisteman indar pixka bat egin behar dugu lagundu nahi badugu hizkuntza ahul honi». Hori bai, Ereinek argitaletxe bezala egindako «ahalegina eskertzekoa» dela goraipatu du.

• Temas
• Erein Argitaletxea