«Metaforak eta sekretu desklasifikatuak», Joseba Sarrionandiaren lan berrian

Memoria Historikoa guztion ahotan dabilen garai hauetan, «beharrezkoa da memoria literarioa berreskuratzea». Hori da behintzat Joseba Sarrionandiak, 2011ko Euskadi Literatura Saria, eta Xabier Bovedak 'Iurretako berbeta eta literatura: sator hegalariak' antologiaren bidez egin nahi izan dutena. Bost urteko «lan kolektiboaren» ondoren, liburua atzo aurkeztu zen Bilboko Kafe Antzokian eta datorren asteko Durangoko Azokan erosi ahal izango da.

Helburua 4.000 biztanle baino gutxiago dituen Iurreta jaioterriko euskara eta literatura aldarrikatzea izan da. Eta horretarako, saiakera laburrak, kanta zaharrak (irakurleak horietako hamazazpi eskuratu ahal izango ditu QR kodeei esker), ipuin zaharrak, komikiak, marrazki bizidun batzuen gidoia, poemak («bada Joseba Sarrionandiaren oso polita den bat»), bertsoak, gerraurreko prentsaren tokiko kronikak, XX. mendeko ahozko testigantzak, elkarrizketak, antzinako esaera herrikoiak eta idazle ezezagunen testuak berreskuratu dituzte. Gainera, bilduma honek toponimia lan garrantzitsua erakusten du, baita lan honi «aparteko balioa» ematen dioten ilustrazio eta argazki asko ere.

Duela hiru urte jaioterrira itzuli zen idazleak zenbait anekdota aipatu zituen atzoko aurkezpenean, hala nola Oromiñon jaiotako Carmelo Cedrún Athletic Clubeko atezain ohiarena. Bere hitzetan, «Sedrún zuen benetako abizena, baina garai hartako zozketa-sistema zela eta, trikimailu bat egin zuten eta Cedrúngatik aldatu behar izan zuen bere dokumentu guztietan, soldadutzatik libratzeko». Azaldu zuenez, «liburuan horrelako sekretu desklasifikatu asko daude, eta orain, zorionez, umorez konta daitezke».

Pamielako editore Lander Majuelok, bere aldetik, adierazi zuen lanak interes berezia duela bai Iurretarentzat bai ingurukoentzat, «eta horrelako ekimenak beste herri batzuetan egitea gustatuko litzaiguke, lurperatuta zeuden altxor literarioak argitara ateratzen dituztelako».

Ildo horretan, Bovedak eta Sarrionandiak azaldu zuten liburuko azken testuak, Iurretan jaiotako zortzi urteko Charif Omar umeak idatzia, liburuaren edukiaren metafora gisa balio duela. «Hegan egin nahi zuen sator baten istorioa kontatzen du, bi hego egin zituena, baina maneiatzen ez zekiena. Beraz, oihanera joan zen eta suge bati galdetu zion ea hegoak erabiltzen ba al zekien eta honek ezetz esan zion. Gero itsasora joan zen eta gauza bera galdetu zion balea bati; honek ere ez zekien. Azkenik, mendira joan zen eta arrano bati galdetu zion: 'zuk ba al dakizu hegoak erabiltzen?' Arranoak bazekien, eta hegoak erabiltzen irakatsi egin zion».

Zalantzarik gabe, Iurretan eta Euskal Herriko gainerako herrietan euskararekin gertaturikoa azaltzeko modu polita. Izan ere, ondorioztatu zutenez, «erakutsi dugu jende askok egin duela azken mende erdian gure udalerrian euskaraz bizitzeko eta idazteko ahalegina».

• Temas
• Pamiela argitaletxea