Igelak ekarri du estreinakoz euskarara Ursula K. Le Guinen nobela bat

Ursula Kroeber Le Guin, Ursula K. Le Guin, hil zenean berpiztu zen aurrenekoz idazle gisa, 1929an Kaliforniako Berkeleyn jaiotako idazle, editore eta irakaslearen obra ugari eta anitzari buruzko interesa asko areagotu baitzen 2018an zendu zenean, heriotzak eragin zituen artikulu eta berrargitalpenen ondorioz.

2020. urtearen hasieraz geroztik munduak bizi duen muturreko aztoramendu egoerak ere akuilatu du Le Guinen liburuekiko interesa, horien orrialdeetan baitaude jasota gertatzen ari zaizkigun gauza asko eta asko. Fantasia, espekulazioa eta zientzia fikzioa gogoetarako, eta ez soilik ebasiorako, baliatzen duten zenbait idazleren kasuan gertatzen ari den bezalaxe, bestalde. Baliabide naturalen neurriz kanpoko ustiapena; 'giza baliabideen' esplotazioa; feminismoa; ekologismoa; bestelako gizarte ereduak; sistema politiko alternatiboak; sexu- eta genero-identitatea; indarkeriaren erabilera: desberdinekiko jarrera; hizkuntzaren eta kulturaren inguruko kezkak... Hori guztia dago, eta beste gai asko, Le Guinen artikulu, ipuin, saiakera, eleberri, poema eta bestelako testuetan. Generoen aldetik ere askotarikoak dira, nahiz eta XX. mendeko zientzia fikziozko idazlen onenen artean egoteagatik izan batik bat ezaguna Le Guin.

'Euskarari ekarriak'-en ikus daitekeenez, Ursula K. Le Guinen lau poema euskaratu zituen iaz Hedoi Etxartek, eta askoz ere lehenago, 2013an, 'Legez kanpokoa' ('The Poacher') narrazioa Jasone Larrinagak. Armiarma.eus-en irakur daitezke batzuk zein bestea.

Ursula K. Le Guinen eleberririk ez zegoen haatik euskaraz orain arte. Irailaren lehenaz geroztik hasi da betetzen hutsune hori, 'Oihan hitzean mundua' jarri baitu irakurleen eskura Igela argitaletxeak. 'The Word for World is Forest', 1972an AEBetan antologia baten zati gisa argitaratua, eta liburu beregain gisa 1976an. Amaia Apalauza itzultzaile iruindarrak euskaratu du, eta zientzia fikzioan eta Le Guinen obran adituak diren Arrate Hidalgok eta Iban Zalduak ere hartu dute parte argitalpenean, aitzinsolasa eta gibelsolasa idatzi baitituzte.

Liburua datorren astelehenean aurkeztuko da Donostian, eta irailaren 9an Iruñean, itzulpenaren eta euskarara itzulitako zientzia fikzioa gai hartuta Karrikirri liburudendan egingo den mahai-inguruan. Nahi duenak, baina, eskura dauka jada liburu-dendetan 228 orrialdeko eleberria. «Distopien eta utopien arteko eztabaida bizi-bizirik dela, irakurle andana lehen aldiz zientzia fikzioaren iturri emakorrera gerturatzeko esperantza dugu Le Guinen 'Oihan hitzean mundua' euskarara ekarrita», dio argitaletxeak.

'Oihan hitzean mundua' nobelak, sinopsiak dioenez, «gizakiak eragindako kolonizazio bortitz batek sortzen duen distopia ekologikoa deskribatzen du». Askotan esan izan da eleberri hori dagoela James Cameronen 'Avatar' filmaren jatorrian, eta zientzia fikzioaren arloko sari nagusiak irabazi zituen aurreneko emakumearen lanaren zorduntzat jo izan dira halaber telebistan eta zineman arrakasta handia izan duten beste zenbait lan.

1966-2000 urteen artean argitaratutako narrazioz eta eleberriz osatutako Hainish zikloan kokatu dute hainbatek 'Oihan hitzean mundua', nahiz egileak berak zalantzan jarri zuen zikloa bera. Lotura badago, ordea, eleberrien artean: hamar planetaz osatutako Ekumen federazioa, Le Guinek sortutako fikziozko unibertsoetako bat.

Eleberri honetan, Lurreko izakien oinordekoek Athshe planeta menderatuko dute indarraren bidez, eta kolonia bat ezarriko dute bertan hango basoak ustiatzeko. Horretarako, esklabu bilakatuko dituzte biztanle baketsuak, txikitxoak eta berde kolorekoak, haien berezitasunei batere erreparatu gabe. Momentu batean, baina, athshetarrek, gizakien biolentzia modu oso bortitz eta mingarrian pairatu duen Selver gidari dutela, indarkeriarekin erantzungo diote indarkeriari, eta garaipenen batzuk lortu arren euren izaera bera jarriko dute arriskuan. Idazleak ez du ezkutatzen kolonialismoaren eta militarismoaren aurkako jarrera irmoa, baina aldi berean bi aldeen ikuspegiak eskaintzen ditu, elkar ulertzeko saioa egiten duten bi pertsonaiaren bitartez.

• Temas
• Zabalik