Eskubide

1948ko abenduaren 10ean onartu zuen Nazio Batuen Batzar Nagusiak Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala Parisen. Lehenengoz adierazi ziren mundu osoan babestu beharreko oinarrizko giza eskubideak. Gaur egun, 76 urte geroago, aldarrikapena 577 hizkuntzatara itzulia dago. Mundu osoko dokumenturik itzuliena da. Munduan, beraz, gehientsuenak dira aldarrikapena irakurtzeko gai. Irakurtzea, esan nahi baita hitza hitzaren atzean ahoskatzea. Giza eskubideei, ordea, irakurketa baino ulermena zor zaie. Esan nahi baita barneratzea eta kanporatzea, mugimenduan jartzea, sentitzea eta sentiaraztea, praktikotasuna, izatea. Zor zaie erabiltzea, gastatzea, urratzea. Bai, urratzea. Esan nahi baitut urratzea. Ibilian-ibilian. Urratzea. Zapata zolak nola. Giza Eskubideen urraketarik izan ez dadin urratzea, alegia. 1948. Hor nonbait irakurri dut duela 2.500 urte, Mesopotamia zaharrean, izan zela Ciroren buztinezko zilindro bat bere testuetan adierazten zuena pertsona orok duela askatasunerako eskubidea eta pertsona orok errespetatu behar duela elkar. Zapalduak defendatzea, giza duintasuna eta giza eskubideen aitortza ere iradokitzen ditu. Duela 2.500 urte. Ari zaigu kostatzen. 1948. Ari zaigu kostatzen. Afganistan, Albania, Alemania, Andorra, Angola, Arabia Saudi, Argelia, Argentina, Armenia, Australia, Austria, Azerbaijan, Barhein, Bangladesh, Belgika, Benin, Bielorrusia... C, D, E F, G...

Egunotan gaztetxoekin gaiaz hitz egiteko aukera izan dut. Begirada, han urrutian, galdu egiten zaie. Izan ere... hangoak eta haragokoak. Ene, haiek! Horrela ezinezkoa da, ordea, pausoa urratzea. Bertatik harakoa galduta, esan nahi dut. Hemen pausoak trazatu gabe lerratzen ditugu pausoak han. Ondo ari garela sinetsita. Eta jakin, denok badakigu, hor ibiltzen jarraitzeko hemen eman behar ditugula pausoak. Egunotan gaztetxoekin gaiaz hitz egiteko aukera izan dut. Begirada, han urrutian, galdu egiten zaie. Begirada han urrutian galarazten diegulako. Giza Eskubideak. Ba hori. Ez dakizu ba. Bai ba. Nola esango nizuke. Ulertzen duzu. Badakizu zertaz ari naizen. Horixe. Eta ahaztu egiten zaigu zapatarik urratu ezean hanka urratzen zaigula. Dugula. Diogula. Eleanor Roosevelt-ek, Nazio Batuetako Giza Eskubideen Batzordeko lehen Presidenteak, argi esan zuen: Non hasten dira giza eskubide unibertsalak? Toki txikietan, etxetik gertu; mapan ageri ez diren gertuko toki txiki horietan. Ari zaigu kostatzen. Ataria, Auzoa, Bikotea, Eskola, Etxea, Familia, Herria, Kalea, Kuadrilla...