Txotxongilo

Lau-bost hari. Eta zintzilik bizitzak. Liluratzekoa da txotxongiloen mundua; bihotz ibiltariak dirudite. Bihotz ibiltariak dira. Begiak irensten dizkizute eta haragizko egiten zaituzte. Harrigarria da izate estatikoen mugimenduak nola beregana dezakeen emozioa.

Di Filippo Marionette konpainiaren 'Hari batetik zintzilik' ikuskizunaz gozatzeko aukera izan dut berriki. Hitzik gabeko emanaldia aurreikusten zuen agendak. Eta hara joan gara. Magia pixka bat, mesedez. Oholtzaratu dira Remo eta Rhoda. Beltzez jantziriko bi pertsona. Bi sortzaile. Beltzez jantziriko bi argi. Italiakoa da, esan du Rhodak Remoz. Australiatik dator, erantzun du Remok Rhodari begira. Irribarre zabal bat da Rhoda. Esku artean koaderno txiki bat zabaldu eta irakurtzen hasi da. Saioaren aurkezpena, kokatze bat hasi aurretik. Euskaraz. Australiatik etorri den Rhodak. Remo italiarrarekin batera oholtza partekatzen duenak. Hitzik gabeko emanaldia eskaintzera etorri denak. Euskaraz egin du ahalegina. Eta hortik aurrera, hitzik ahoskatu ez arren, hizketan aritu diren txotxongiloak, zazpitik gora, euskaraz aritu dira ikus-entzuleon iruditerian.

Magia. Pentsa, txalo ere euskaraz egin dugu. Txikikeriak magnifikatzen ohituta gauden herrian keinuek emozionatu egiten gaituzte. Emoziotik aritzea beti da ona (edo ez), baina emoziotik bakarrik aritzea, ez dakit ba nik. Eta bai, agian ez da hain txikikeria Rhodak egin duena. Agian mikrotik aritu beharko ginateke gehiago, eta gehiagotan. Niri malkoak irten dit. Tentsioa izango da, edo maitasuna, edo etsipena, edo hizkuntzaren amatasuna. Erori eta altxatzea.

Hari batetik zintzilik. Bukatu da ikuskizuna. Berrogeita hamar minutuz korapilatu ez diren hariek tentsioa galdu dute eta kieto eta kito, bukatu da mugimendua, bizitza egurrezkoagoa da orain. Txotxongilo guztiek egin didate hozka, batek jan egin nau. Adineko emakumea, erratza hartu eta bazterrak garbitzea ofizio edo lanbide edo ardura duena. Gozoki bat jan eta bildukia axolagabe lurrera bota duen kaletar batengana erretxin inguratu da atzetik. Halako batean ohartu da kaletarra, gozokia ahoratu eta bildukia lurrera bota duena, garbitzaileak ez duela zertan bere zabarkeria-utzikeria-zikinkeria garbitu. Poltsikoan paperak traba egiten badio, gozokia paper eta guzti ahoratu behar duela. Erratza ipurdipean hartuta, hegan egin die irrintzi inertzia zaharrei garbitzaileak. Eta hori dena mutu, baina euskaraz. Nahikoa esan du ulertu nahi duenarentzat. Hari batetik zintzilik. Ez ote gara itoko.